Eerste Nederlandse cultuurgeschiedenis in het Italiaans binnenkort een feit

door M. Prandoni en  R. Dagnino / 29 december 2017

Op uitnodiging van de bekende Italiaanse uitgever Hoepli, die reeds een Nederlandse grammatica en de taalcursus Mooi zo! (2017) in zijn catalogus heeft, gaan Marco Prandoni (Bologna) en Roberto Dagnino (Straatsburg) aan de slag als hoofdredacteuren van de allereerste Nederlandse cultuurgeschiedenis voor de Italiaanse markt.

Het boek zal ingaan op saillante aspecten van de (cultuur)geschiedenis van de Nederlanden vanaf de middeleeuwen, in interdisciplinair en transnationaal perspectief. Telkens wordt literatuurgeschiedenis (toneel en interactie met andere kunstuitingen inbegrepen) beschouwd als klankbord van sociale, politieke, filosofische ontwikkelingen. Alle actoren binnen het literaire bedrijf kunnen aan bod komen: auteurs, lezers, vertalers, drukkers-uitgevers, tijdschriften, enz. Met bijzondere aandacht voor de interactie Italië-Nederlanden, zal het project de Nederlandse cultuur in Europees – en waar mogelijk mondiaal – perspectief presenteren. De uitgever sluit dan ook niet uit dat er na publicatie werk zal worden gemaakt van adaptaties voor buitenlandse markten.
Het risico van overlappingen met het in 2012 verschenen omvangrijke 'Harba lori fa!' is zeer beperkt. De invalshoek zal cultuurhistorisch in een bredere zin zijn, er wordt een breder publiek geviseerd en het formaat van het boek zal dan ook lichter worden. Er wordt gestreefd naar een compact boek van ongeveer 350 bladzijden - 15 hoofdstukken van elk 15 bladzijden, plus een tiental kortere hoofdstukken met als rode draad grensoverschrijdende wisselwerking door de eeuwen heen en intercultureel ‘contact met de Ander’ – met als doelgroep zowel Italiaanstalige studenten Nederlands als collega-onderzoekers die zich vanuit allerlei vakgebieden bezighouden met de geschiedenis en de cultuur uit de Lage Landen.
Prandoni en Dagnino hebben specialisten uit Italië en de Nederlanden uitgenodigd om een nooit eerder verschenen bijdrage te schrijven, telkens over een van hun specialismen. De toezeggingen stromen inmiddels binnen. Gevestigde namen als Ton Anbeek, Jeannette Koch, Sabrina Corbellini, Giorgio Faggin, Charles van Leeuwen, Franco Paris, Francesca Terrenato en Jaap Grave alsmede aanstormend talent als Valentina Freschi, Paola Gentile, Cristina Peligra en Matteo Trombin zijn al op het voorstel ingegaan. Op deze manier wordt er niet alleen de stand van zaken van de huidige neerlandistiek voorgesteld, maar wordt er ook een tipje van de sluier opgelicht over aankomende onderzoektrends binnen de internationale neerlandistiek. De twee hoofdredacteuren zullen zelf een viertal hoofdstukken voor hun rekening nemen en ervoor zorgen dat de rode draad van het boek niet verloren raakt als gevolg van de meerstemmigheid daarvan. In overleg met de auteurs zal verder worden bepaald welke bijdragen (en hoe) aangevuld kunnen worden met illustratieve fragmenten in vertaling en afbeeldingen. De mogelijkheid om digitale componenten toe te voegen wordt momenteel besproken met de uitgever. Voor dit alles zullen Prandoni en Dagnino dankbaar gebruik maken van een projectfinanciering die de Taalunie hun onlangs heeft toegewezen.
Het boek zal naar verwachting in 2019 in de boekhandels liggen. Als voorproefje kunt u hieronder de (zeer) voorlopige inhoudstafel lezen met de thema’s van de tot nu toe geplande hoofdstukken. Wijzigingen en aanvullingen blijven uiteraard mogelijk na overleg met de auteurs.

o (Dieren)epiek
o Burgerlijke cultuur tussen Italië en de Nederlanden

deel 2) Gouden Eeuw:
o Protestantisme, Opstand; Radical Reformation in de Republiek; filosofie, wetenschap
o Liedcultuur in de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden: muziek en geloof
o Cultuurtransfer ‘Umanesimo’ (Vasari, Machiavelli) in de Nederlanden; emblemata
o Republiek: literatuur, theater, samenleving in de Gouden Eeuw

deel 3) Verlichting - nu:
o Tijdperk van de revoluties (Verlichting, Patriotten, Verenigd Koninkrijk, verschuivende grenzen/identiteiten, Romantiek, Realisme)
o Vlaamse Beweging (t/m WO II)
o Verzuiling, modernisme (t/m Interbellum)
o Poëzie van het (post)symbolisme: Van de Woestijne, Leopold, Boutens
o Messianistische tendensen in de literatuur tussen 1900 en 1940: Van Eeden, Nescio, Nijhoff
o De Tweede Wereldoorlog in literatuur
o Oost- en West-Indië: (post)koloniale cultuur en literatuur
o De culturele revolutie tussen Amsterdam en Parijs
o Postmodernisme in Vlaanderen
o Hedendaagse trends (vanaf 1990)

deel 4) In transit: circulatie, bemiddelaars, ontmoetingen (kortere hoofdstukken, obv specifieke case studies):
o Circulatiedynamieken van de Nederlandse literatuur
o Italiaanse literatuur in de Lage Landen
o Bloemlezingen van Nederlandstalige poëzie in Italië
o Nederlanders/Vlamingen in Italië door de eeuwen heen
o Italianen in de Nederlanden door de eeuwen heen
o Nederlandstalige literatuur vertalen : een vak in ontwikkeling
o Beeld van de Nederlanden in de Italiaanse literatuur
o Beeld van Italië in de Nederlandse poëzie vanaf 1916
o De literaire kritiek in Nederland
o ‘Reis’ als thema van de (post)koloniale literatuur
o ‘Trek’ als founding myth in de Afrikaanstalige cultuur
o Nederlandse kinderliteratuur op de Italiaanse markt