Op woensdag 11 mei 2022 vond in Napels een evenement plaats met de Nederlandse schrijver en dichter Nachoem M. Wijnberg. De dichter, die ook een hoogleraar is aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam, bezocht een aantal boekhandels en Universiteiten in Italië dankzij de publicatie van de Italiaanse vertaling van zijn gedichtenbundel Afscheidswedstrijd, die in 2019 verscheen. Deze Italiaanse vertaling verscheen met de titel Partita D’Addio door de uitgeverij Raffaelli Editore, en was bewerkt door Herman van der Heide, Wouter de Leeuw, Stefano Musilli en Marco Prandoni.

In de middag ontmoette Wijnberg de studenten van de bachelor- en masteropleiding Nederlands van de Universiteit L’Orientale van Napels. De studenten waren echt benieuwd naar het werk van de dichter en daarom hebben zij verschillende vragen gesteld. Wijnberg heeft gesproken over zijn relatie tussen hem en de voetbalsport (het centrale onderwerp van zijn gedichtenbundel is voetbal als metafoor voor het menselijke leven), over zijn ervaringen als auteur en professor en over zijn idee van poëzie als onderzoekinstrument: volgens hem, gaat poëzie niet alleen over emoties, maar ook over wetenschap. Door poëzie kan hij kennis nastreven.

 

Om 17:30 uur trad Wijnberg op in boekhandel Ubik. De presentatie was verzorgd door de vakgroep Nederlands van de Universiteit L’Orientale: prof. Franco Paris, prof. Annaclaudia Giordano en de promovenda Frianne Zevenbergen. Het hele evenement was in het Italiaans en in het Nederlands gehouden; de prijswinnend dichter las een aantal gedichten uit Afscheidswedstrijd voor, gevolgd door prof. Paris die de bijbehorende vertalingen las.

Naast het lezen van de gedichten, werden er ook vragen gesteld door de leden van de vakgroep Nederlands. Prof. Paris stelde een vraag over de relatie tussen poëzie en wiskunde, terwijl er twee vragen waren voorbereid door prof. Giordano en Frianne Zevenbergen en ze gingen over het thema van kansen en de stijl in zijn gedichten.

 

 

 

Voor Wijnberg is de relatie tussen wiskunde en poëzie niet schematisch, maar een correlatie met objecten. Kansen zijn bovenal gemiste kansen, waarvan je afstand neemt als je naar het verleden kijkt. Wat de stijl betreft, verklaarde de dichter dat hij een begrijpelijke woordenschat gebruikt in een complexe poëtische compositie, alsof een wedstrijd te simuleren.

Ten slotte, toonde het publiek interesse door vragen te stellen en opmerkingen te maken.

 

Deze ervaring was heel inspirerend en interessant. Het was een geweldige kans om zo'n auteur te ontmoeten en op een heel open manier met hem te kunnen praten.

 

Crossing Border Festival 2018

Crossing Border is een internationaal literatuur- en muziekfestival dat sinds 1993 jaarlijks plaatsvindt in Den Haag. Het festival wordt bijgewoond door schrijvers, redacteurs, muzikanten en allerlei geïnteresseerden in literatuur en muziek. Het vertaal- en blogproject The Chronicles geeft een beeld van het festival door de ogen van de schrijvers. De schrijvers stellen teksten op die dezelfde dag vertaald worden door een groep jonge vertalers. Zowel het origineel als de vertaling worden tegelijkertijd gepubliceerd op de officiële website van The Chronicles. Dit jaar kreeg ik de kans om de teksten van de Nederlandse dichter Dean Bowen naar het Spaans te vertalen en zo de wereld van zijn poëzie te betreden. In aanvulling op dit jaarlijkse schrijvers- en vertaalprogramma geeft Crossing Border vertalers en schrijvers de kans om samen op het podium te zitten en een klein interview te geven. Schrijvers worden altijd al geïnterviewd, maar ik had nog nooit een schrijver en vertaler samen op het podium zien zitten. We dachten dat er niet veel mensen naar ons zouden komen luisteren, dus we waren verbaasd dat de zaal zo vol was. De interviewer vroeg de vertalers hoe het was om poëzie te vertalen, wat onze strategieën waren en hoe het was om tegen de klok te werken, met slechts een paar uur om de teksten van onze schrijvers te vertalen. Natuurlijk is elke vertaler anders, net zoals niet alle schrijvers hetzelfde zijn. Tijdens het interview konden we praten over onze aanpak: terwijl sommigen eerst een bad moeten nemen voordat ze de definitieve tekst herzien, staan anderen niet op van hun stoel totdat ze de perfecte woorden vinden; terwijl sommigen worstelen met eindeloze beschrijvingen van een dag op het strand, moeten anderen gewoon een zin vertalen en 30 keer herhalen. Willen jullie meer weten? Bezoek het blog met de originele teksten en vertalingen hier.

Lana Lux en haar vertaalster Joyce Bakkers (DE>NL).

 

Ik wil graag mijn twee favoriete fragmenten van de teksten geschreven door van Dean Bowen tijdens Crossing Border met jullie delen:

Een ontmoeting is net te laat, maar niet als laatste van de groep in de lobby arriveren. Een schoolreisjesgevoel waar we zonder veel te zeggen aftasten naar onze plek in de dynamiek van het collectief. Ik tref er Carmen die mijn regels zal laten dansen in een taal, niet de mijne. Ik realiseer me dat vertalers portalen zijn die een denken brengen tot andere werelden.

Dean Bowen, blog 2

 

Literatuur is een belangrijke zaak. Ik weet dit door de toon waarmee men erover spreekt. De serieusheid in de gezichten als men luistert naar voordrachten. Het ernstig instemmend knikkende hoofd wanneer een schrijver tijdens een interview iets zinnigs heeft gezegd. Ik vraag me wel eens af of ze weten dat wij, de schrijvers, maar doen alsof. Doen alsof we weten wat te zeggen. Doen alsof we antwoorden hebben op de gekunstelde vragen van de zoveelste interviewer die zelf ook bewust is van het gevaar van de herhaling. Soms is het te waarderen. De manieren waarop ze de taal weten te buigen en kneden om alsnog uit te komen bij een versie van: ‘Dus waar haal je je inspiratie vandaan?’

Dean Bowen, blog 3

Ontdek de rest van Dean Bowen’s blogs en mijn Spaanse vertalingen op deze webpagina.

 

Het Vertalershuis Amsterdam en Bokman

Na het ongelooflijke festival heb ik twee weken in het Vertalershuis Amsterdam verbleven, waar ik nauw heb samengewerkt met vertaler en dichter Jan de Jager. Ik had ook de gelegenheid om andere professionele vertalers met verschillende taalkundige achtergronden en ervaringen te ontmoeten: Jonathan Reeder, Guido Golüke, Josephine Rijnaarts, Irene van de Mheen en Michele Hutchison. We hebben 's morgens vertaald, 's middags samen gegeten en in de namiddag zijn we weer aan de slag gegaan. Het was een zeer intensieve week. We kregen ook de kans om het Nederlands Letterenfonds te bezoeken en kennis te maken met uitgeverij De Bezige Bij. Bovendien is het een waar genoegen om in het prachtige Vertalershuis te verblijven!

 

Gedurende deze twee weken verdiepten Jan en ik ons in de poëzie, meer bepaald in Bokman van Dean Bowen, waarin kwesties alskolonialisme en slavernij aan de orde komen. In nauwe samenwerking met een professionele vertaler en dichter heb ik de wereld van de poëzie ontdekt vanuit een heel ander perspectief: dat van de vertaler. Het vertalen van poëzie is een ander verhaal. Mijn mentor legde me uit dat het vertaalproces normaliter in twee stappen wordt uitgevoerd. Allereerst moet de inhoud begrepen en ontcijferd worden om daarna toe te voegen wat hij "poëtische voltage" noemt. Dit wil zeggen dat je niet alleen vertaalt, maar ook poëzie in een andere taal creëert. Maar hoe doe je dat? De eerste factor lijkt de tijd te zijn. Gedurende deze weken hebben we opgemerkt dat het enigszins arrogant kan zijn om het gedicht TERRA BELLE (vol. 1) in minder dan een maand te vertalen, aangezien de dichter, Dean Bowen, meer dan acht maanden nodig heeft gehad om het te schrijven. En schrijven kost tijd. De tweede essentiële factor lijkt een eindeloze lijst van synoniemen te zijn. Synoniemen zijn nodig om het perfecte woord te vinden, de perfecte uitdrukking die goed klinkt, die poëtisch genoeg is, die de betekenis overbrengt, die rijmt of die alliteraties creëert, of die dit alles in één keer doet. De derde factor is ‘neem afstand.’ Ga wandelen, douchen, neem een siësta, eet wat. Verlaat je tekst en laat je geest vertaaloplossingen bedenken weg van het computerscherm. Draai al die verzen om die herzien moeten worden en waarvan het poëtische voltage verhoogd moet worden. En ten slotte: teruggaan en lezen, herlezen, voorlezen. Mijn mentor en ik hebben geleerd dat de poëzie van Dean Bowen voorgelezen moet worden want hij is niet alleen dichter, maar ook performer. Hij geeft een stem en een speciale intonatie aan zijn verzen en, als vertalers, moeten we ervoor zorgen dat de stem van Dean Bowen ook in het Spaans klinkt.

 

De Spaanse vertalingen van de gedichten van Dean Bowen zijn nog niet gepubliceerd, maar ik wil graag mijn vertaling van een van mijn favoriete gedichten met jullie delen. Het boek in het Nederlands is te koop bij uitgeverij jurgen maas.

-naamloos gedicht-

 

vi cómo la deslucida oscuridad y la furia se tragaban la ciudad

bisagras y sumideros rompen un susurro de delirio y riqueza

vi

           una generación

de espíritus errantes aturdidos y desiertos

asimismo

los desagradables pantalladeptos y la fantasía hollywoodense

sin amor

los niños de la nueva era están ahora acabados                         generación x // baby boom

designados índigos

nuestros deformes sucesores que se pierden en el

negro

asfalto

hormigón

piedra

sombra

nos darán nuevas vidas

nosotros, inaccesibles, ya no servimos a la cuenta o cruz pero

polvo y pastillas y polla

vasos sin fondo desbordantes de aguardiente y esperanza perdida

padres tradicionales que protegen su nómina y la guerra y

sueñan con los días del colonialismo cuando

en las “calles holandesas no se conocía nada de color ni de especias ni de minaretes”

la vejez no es suficiente para la extinción                                                         nuestra especie

desnuda y dañada

“no”

desnuda y carnal y dañada                                                         nuestra especie rasguñada

cicatrices de un de un falso ideal // cuento // farsa

padecido por generaciones por generaciones pasadas aquellas que ya no

se identifican con los rostros de ahora y lloran

reducidas a humo de cigarrillo y obscenidades de barrigas cerveceras

exceso y Gomorra

dientes que desgarran la carne de huesos menores de edad

un nuevo ritual de un bohémico contemporáneo demasiado joven senil o

impuro de recuerdo

korsakoff y otra satisfacción espiritual

continúa el tictac del reloj del abuelo y escribimos las crónicas hiperbólicas del

mecanismo del monstruo mientras

con aureola de plástico predicamos nuestros propios evangelios en foros desconocidos

mi oscura piel me convierte en el coco

no                       es                           el coco                     pero

miedo y controvertido cincodediciembre

ya no buscaban monstruos

encontraron éxtasis deformado en las torres desalmadas que besan nuestro cielo

el ego es ahora:

hiperindividuo // trajear tres piezas // mascarada

dioses autocreados en este paisaje neoconservador

terroristas y fanfarrones de orígenes variables

embrujo de mercadotecnia y asuntos relacionados

ya no existe la poesía

muzak es como un comentario desvanecido de las viejas marcas de graffiti urbano

las razones vengativas de gente antigua resisten porque dónde hay blues o jazz

de verdad en la tardía hora el sonido de los cantos de borracho callejero

y pesados taxis sometidos al peso fruto de la riqueza y se refleja después en África

estas ciudades quedarán abarrotadas o el suicidio será una alternativa aceptable

y el amor no es más que un cuánto y un qué

aúllo a una luna podrida por mujer y madre Oralie

por Imro y Dylan

hijo de mar             (no nos olvidamos)

acepte su papel oh acepte a la plebe

camino a paso de caracol durante toda una vida es tortura sobrenatural

lo que se perdió

es considerado irreparable para el alma y una anécdota floja

oh pozo

oh veneno

oh niño

oh miseria

la cucaracha de vanguardia no-profeta reflexiona sobre la violencia verbal de posguerra

Campert Kouwenaar Vinkenoog Lucebert y Hugo Claus

y más

tantos más (!!)

interminable porque la luz no es más que luz pero

respirar es trabajo y valioso más allá del pozo de los deseos

anticuada tradición y ruina                       “no”

el lenguaje hace latir a esta selva al ritmo hip-hop de ram-bam rambambam

veo una dama y enamoramiento fuera del alcance

tan llena de sexo

fulana y Medusa

diosadiablo de porcelana

lirio blanco moteado y cabello dorado

mi corazón roto y fragmento de tímpano y

sangre que provocaba repugnancia y

madura para la masacre y el falo diamante siente profundos desgarros y golpes

el deseo de una naturaleza de color óxido nos tienta a seguir senderos sinuosos y mis

cabellos crespos acariciando y masajeando mi cabeza con mentiras con aroma a rosas

tampoco existe ya la poesía

la peregrinación de estrofa en estrofa a lo largo de la estrofa es sufrimiento infinito y

el compás de rayas de bolígrafo silencioso espacio de líneas blancas y sagrado

no escribimos

los dedos de marionetas crean felicidad artificial durante un intervalo corto y

la espada de Damocles nos priva de nuestra razón

estos son los sonetos de un pequeño delirio

se acaba en muerte e incredulidad a pesar de que mi nombre olvidado es el mío

se acaba en plegaria y tierra de polvo

se acaba en luces

se acaba en aires

se acaba en sangre y mierda

se acaba en asesinato

se acaba para ti

proviene de la demencia

viene

y la demencia

Vertaling uit het Nederlands door Carmen Clavero Fernández van: Bowen, Dean. 2018. “naamloos gedicht”. Bokman. Publishing House Jurgen Maas (pp. 38-41)