door P. Gentile / 16 april 2018
Op 19 maart 2018 werd op de SSLMIT – Opleiding Tolken en Vertalers – van de universiteit van Trieste een studiedag gehouden met als titel "Het beeld van Nederland en Vlaanderen in de literaire vertaling. Een vergelijking tussen Italiaanse, Portugese en Spaanse vertalingen van Nederlandstalige fictie".
Het evenement was geïnspireerd op het onderzoeksproject van Paola Gentile, momenteel werkzaam bij de KU Leuven. De studiedag werd georganiseerd door Dolores Ross en Paola Gentile en werd gesponsord door het Departement IUSLIT - Universiteit van Trieste, de Nederlandse ambassade te Rome, de Nederlandse Taalunie, de twee Letterenfondsen en de vereniging Lagelanden-Terrebasse.
Aan het eerste deel van de studiedag – dat meer op academische leest geschoeid was – namen sprekers uit België, Italië, Spanje en Portugal deel. De lezingen waren gericht op het beeld van Nederland en Vlaanderen, het creëren van beelden en grenzen in de Lage Landen en Europa in het algemeen, de beelden van de Lage Landen in Italiaanse vertaling, en de selectie van de te vertalen romans. Wat ook ter sprake kwam waren Frank Westermans literair werk als "typisch Nederlands", de stereotypen van de Vlaamse inhoud in Het verdriet van België van Hugo Claus, de receptie van Hendrik Conscience in Italië, de typisch Nederlandse/Vlaamse stijl van verhalen en de vertaling van Nederlandse en Vlaamse romans in Portugal.
De bijdragen van de sprekers wijzen op een duidelijke en groeiende belangstelling voor de huidige Nederlandstalige literatuur in de mediterrane landen. Belangrijke vragen die tijdens het debat naar voren kwamen en zowel neerlandici als literair vertalers bezighouden, waren: wat weet het buitenlandse publiek van Nederlandstalige literatuur? Wat is de identiteit van de Lage Landen? Hoe wordt Nederlandstalige literatuur gepromoot in het buitenland? Welk beeld heeft de buitenlandse lezer van de Lage Landen? Andere punten waren: de zoektocht naar een identiteit, de relatie met zichzelf, de relatie die Nederlandstalige schrijvers hebben met het landschap, verhalende stijl en de mogelijke strategieën ter bevordering van de Nederlandstalige literatuur in verschillende landen.
's Middags was er een rondetafelgesprek - gemodereerd door Franco Paris - met literair vertalers (voormalige SSLMIT-studenten) Valentina Freschi en Stefano Musilli. Guest of honour was de Vlaamse schrijver Tom Lanoye, wiens eerste Italiaanse vertaling binnenkort zal verschijnen (Het Derde Huwelijk - Il Terzo Matrimonio, Nutrimenti 2018). De bespreking richtte zich op de rol van de vertaler bij de selectie en promotie van Nederlandstalige literatuur. Daarnaast bespraken de vertalers dia's met passages van Nederlandse en Vlaamse romans die volgens hen bijdragen aan het creëren van een beeld van de Lage Landen. Tom Lanoye heeft deze beelden besproken door zijn persoonlijke mening te geven over het beeld van Nederland - en vooral van België – zoals dat verspreid wordt door de vertaalde literatuur in het buitenland.
Het avondprogramma bevatte een interview met Tom Lanoye door Luc van Doorslaer, professor aan de KU Leuven en de Universiteit van Tartu en tevens begeleider van het onderzoeksproject van Paola Gentile. Deze schrijverspresentatie vond plaats in het historisch literair café Tommaseo. Simultaanvertaling werd verzorgd door Paola Gringiani, docent Nederlands bij de SSLMIT en tevens conferentietolk. Het evenement was een buitengewone gelegenheid om Tom Lanoye voor te stellen aan het Italiaanse publiek, aangezien de plot van zijn beroemdste romans werd besproken en er enkele passages werden voorgelezen uit zijn romans Kartonnen Dozen en Sprakeloos. Twee masterstudenten van de SSLMIT lazen vervolgens de Italiaanse vertalingen van deze passages voor.
Frank Westerman zou oorspronkelijk ook aanwezig zijn, maar hij was op het laatste moment verhinderd. Onze promotiemachine had echter wel goed gefunctioneerd en de plaatselijke pers was zeer geinteresseerd in de komst van beide schrijvers: een paar dagen voor het evenement verscheen er een artikel over de studiedag en de publiekspresentatie in de plaatselijke krant Il Piccolo. Ook was er al een interview met Westerman geregeld. Op 23 maart, na afloop van de 14 Bijeenkomst van Mediterraned, platform van docenten Nederlands in het Middellandse Zeegebied – gehouden van 21 tot en met 23 maart op de Universiteit van Padua – is een artikel in De Volkskrant verschenen met als titel: “Frank Westerman vertegenwoordigt literair genre waarin Nederland uitblinkt - Italië is er dol op”, waarin werd gezegd dat “Westerman een literair genre vertegenwoordigt waarin Nederland uitblinkt en dat in Italië juist ontbreekt”.
De studiedag was een unieke gelegenheid om de Nederlandstalige literatuur in Italië te promoten, een parel die hopelijk binnenkort in veel Europese landen ontdekt en gewaardeerd zal worden. De confrontatie tussen academici en vertalers uit het beroepsveld over een thema dat tot de kern van de promotie van de Nederlandstalige letteren doordringt, is een interessante formule gebleken. De diverse bijdragen zullen dan ook zo snel mogelijk gebundeld worden in een zo mogelijk Nederlandstalige uitgave binnen de Italiaanse universitaire wereld.
